Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası oluşan göç dalgasıyla ilgili Sakarya Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Adıgüzel ile Rusya-Ukrayna Savaşı Sonrası Mülteciler ve göç ile ilgili röportaj gerçekleştirdik.
Binlerce insan yürüyerek Polonya ve Macaristan’a geçiyor. Bununla birlikte Polonya, yaralı Ukraynalılar için 120 hastaneden oluşan bir liste duyururken, sınırda da göçmen kabul merkezleri kurdu. Bu göç dalgası Türkiye’ye de yansır mı?
–Rusya’nın Ukrayna’yı işgali dünyadaki büyük yerinden edilme hareketlerinden birini başlattı. Savaşın ilk üç haftasında çevre ülkelere sığınanların sayısı 3 milyona yaklaşırken, savaşın uzaması Ukrayna’yı dünyanın en büyük mülteci kaynak ülkesi haline getirebilir. Halen 6,5 milyon mülteci sayısı ile Suriye dünyada ilk sırada bulunurken, Suriye’nin iki katı nüfusa sahip Ukrayna’da çok daha fazla kişinin ülkeden ayrılması ihtimal dâhilinde.
43 milyon nüfusa sahip olan Ukrayna’nın yaş ortalaması 40,8. Ukrayna’nın genç nüfusa sahip olmaması Avrupa’ya olacak göçü nasıl etkiler?
-Avrupa kıtası İkinci Dünya Savaşından bu yana en büyük mülteci krizi ile karşı karşıya. Bu savaş mülteciliğin herkesin başına gelebilecek bir durum olduğunu ortaya çıkardı. Hayatı tehlikede olan, işkence ve zulüm nedeniyle ülkesinden kaçan herkesin, başka bir ülkeye sığınma hakkı vardır. Mültecilik en temel insanlık hakkıdır. Avrupa ülkeleri bugüne kadar kıta dışından gelen mültecilerin hedefi olurken, bu savaşla birlikte Avrupalıların da mülteci olabileceği gerçeği ile yüzleşti. Şimdilik memnuniyetle sınırlarını açtıkları görülen Avrupa ülkeleri, artan mülteci sayısı ve savaşın uzamasıyla bu krizi yönetmekte zorlanacaktır. Zaman içinde ekonomik ve sosyal yükler başta olmak üzere, mülteciler Avrupa’da önemli bir sorun oluşturacak. Kendilerine benzeseler dahi milyonlarca Ukraynalı mülteciyi uzun süre misafir etmek, Batılı toplumların ve hükümetleri zorlayacaktır.
Alman basını bir milyona yakın göçmen beklediğini söyledi. Sizce Avrupa ve Almanya bu göçü kaldırabilecek ekonomik güce sahip mi?
–Ukraynalı mülteciler, Avrupa ve diğer batı ülkelerinin ikiyüzlülüğünü bir kez daha gösterdi. Ukrayna’daki çatışmalardan kaçmaya çalışan Afrikalı ve Asyalı insanlar trenlerden atılırken, medya yorumlarına yansıyan “Sarı saçlı, mavi gözlü, medeni insanlar”ın mülteci durumuna düşmesinin verdiği şaşkınlık dikkat çekiciydi. Mülteci botlarını batırarak her gün onlarca insanı ölüme sürükleyen, sığınmacılara işkence ederek, çırılçıplak soyarak Türkiye’ye geri iten Yunanistan dahi, Ukraynalı mültecileri büyük bir memnuniyetle kabul edeceğini açıkladı. Beyaz Rusya’dan gelecek bir avuç mülteciyi almamak için sınıra 30 bin asker yığan Polonya, bugün itibariyle yaklaşık 2 milyon Ukraynalıyı kabul etti. Kısacası Avrupa, ancak ucu kendisine dokunduğu zaman insan haklarını ve uluslararası hukuku hatırlıyor.
Savaşın devam etmesi ihtimali üzerine Slovakya ve Macaristan, olası göçmen akını için sınıra takviye birlikler gönderdi. Ve Almanya, göçmen kabul eden Doğu Avrupa ülkelerine destek vereceğini duyurdu. Bütün Avrupa göç konusunda Ukrayna’ya destek için birlikte oldu diyebilir miyiz?
–Uluslararası Göç Örgütü (IOM) 2022 Dünya Göç Raporu’na göre, dünya genelinde uluslararası göçmenlerin sayısı her geçen gün artıyor. 1970 yılında 84 milyon olan uluslararası göçmen sayısı, 1980 yılında 102 milyona, 1990 yılında 153 milyona, 2000 yılında 173 milyona, 2010’da 220 milyona, 2020 yılında dünya nüfusunun yüzde 3,6’sına karşılık gelen 281 milyona ulaşmıştı. Rapora göre, yüzde 60’ını işgücü göçlerinin oluşturduğu uluslararası göçmenlerin yüzde 48’ini ise kadınlar oluşturuyor. 2050 yılında uluslararası göçmenlerin sayısının 400 milyonu geçmesi bekleniyor.
Savaş bittikten sonra Avrupa’ya göçen Ukraynalılar sizce tekrar kendi ülkelerine dönerler mi? Yoksa imkânı olan Ukraynalılar Avrupa’da kalmaya devam ederler mi?
–Zorla yerinden edilen insanların sayısı 2020 yılsonu itibariyle 90 milyona ulaşmışken, bu insanların 26 milyonunu mülteciler, 4 milyonunu sığınmacılar, 55 milyonunu ise ülke içinde yerinden edilmiş kişiler oluşturuyor. Rusya Ukrayna savaşıyla mültecilerin sayısı 30 milyonu aşmış olacak.