Mersin’de inşası devam eden Akkuyu’nun referans santrali olan ve Rusya’nın Voronej Bölgesinde, Don Nehri kıyısında yer alan Novovoronej Nükleer Güç Santrali (NGS), bulunduğu bölgede büyük bir değişimi de beraberinde getirdi.
Santralin inşaatıyla başlayan ekonomik ve sosyal değişim, küçük çiftliklerden oluşan bir kasabayı yıllar içerisinde Novovoronej gibi modern, büyük bir kente dönüştürdü.
Novovoronej, nükleer santral sayesinde büyük bir uydu kent haline geldi. Novovoronej NGS, bölgenin elektrik ihtiyacının yüzde 90’ından fazlasını karşılıyor. Novovoronej şehrinin ısınma ihtiyacının neredeyse tamamı bu santralden karşılanıyor.
Novovoronej NGS, 55 yıldır binlerce kişiye nükleer ve bağlantılı sektörlerde iş imkanı sağladı. Bölge sakinlerine göre, bu bölgedeki okullarda okuyan öğrencilerin çoğunun iş ve kariyer hayalinde nükleer sektör var. Gençlerin özellikle de Novovoronej NGS’de çalışmayı hayal ettiğine dikkat çekiliyor.
NGS’nin bulunduğu bölge sadece nükleerin geliştirdiği sektörlerle değil, et ve süt hayvancılığı ile kümes hayvanları yetiştiriciliğinde de öne çıkıyor.
Yöre halkı NGS etrafındaki tarım arazilerinde patates, havuç, lahana, buğday gibi geleneksel tarım ürünlerinin yanı sıra çilek, ahududu, kuş üzümü, elma, kayısı ve vişne gibi meyveler üretiyor. Nükleer karşıtlarının nükleer santrallerin yakınında ‘tarım ürünleri yetiştirmenin tehlikeli olduğu’ iddiası düşünüldüğünde bölgedeki bu durum oldukça çarpıcı gözüküyor.
Voronej bölgesindeki sosyo-ekonomik yaşam ve ekolojik durumun yanı sıra, bölge sakinlerinin bir nükleer santralin yanında yaşamın nasıl olduğuna dair görüşleri de oldukça çarpıcı.
Novovoronej NGS, Akkuyu’da kullanılacak gelişmiş güvenlik sistemleri ile donatılan yeni nesil VVER-1200 teknolojisi ile inşa edilen ilk ünitenin de hayata geçirildiği ilk santral.
Teknolojisinden ekonomisine, ürettiği enerjiden çevreye katkısına, istihdamdan güvenliğe kadar pek çok konuda kardeş santrali Akkuyu’ya örnek oluşturan Novovoronej NGS’yi, bölgede yaşayanlar anlattı.
“Bu santralin inşası bölgeyi değiştirdi”
Novovoronej Belediyesi Sosyal Sorunlardan Sorumlu Başkan Yardımcısı Tulina Svetlana Aleksandrovna, şehrin santral sayesinde büyüyüp geliştiğini belirterek, “Yerel ve bölgesel yönetimler ile nükleer sektör arasında kurulan ortaklık ilişkileri sayesinde burada benzersiz bir model oluşturuldu.
Bu sayede stadyum, buz arenası, dövüş sanatları merkezi gibi birçok sosyal tesis inşa edildi. Kentimizde 1 Nisan 2021 tarihinde yapılan Atom Arena Spor Kompleksinin açılışına Rosatom Genel Müdürü Alexei Likhachev ve Rusya Federasyonu Devlet Duması Başkan Yardımcısı Alexei Gordeev de katıldı.
Spor kompleksi, üç yüzme havuzu ve takım sporları için çok yönlü bir oyun odası ile donatılmıştır. Atom Arena’nın açılışı ile Novovoronej, sadece bölgesel değil, federal mini futbol, voleybol ve basketbol müsabakalarına da ev sahipliği yapabilecek. Bu süreçte anaokulları ve okullar gibi eğitim kurumlarının onarımlarını da gerçekleştirdik.
Bütün bunlar ortaklığımız sayesinde ilerliyor. Novovoronej NGS, Voronej bölgesinin en büyük vergi mükellefi olup bölgenin sosyal ve ekonomik gelişimine de katkıda bulunuyor. Bu santralin inşası bölgeyi değiştirdi. Eski çiftlik evleri yerine harika Novovoronej şehrimiz kuruldu” diye konuştu.
Bölgenin istihdam kaynağı
Bölgeye güvenli ve sürdürülebilir bir yaşam sunan santral, şehir nüfusu için de büyük bir istihdam kaynağı. 1991’den beri Novovoronej’de yaşayan 55 yaşındaki Pegusova Galina Pegusova, santralin inşasının başladığı ilk günden bu yana bölge sakinlerinin hayatını değiştirdiğini belirtti.
Pegusova, “Novovoronej’e 30 kilometre uzaklıkta bir köy olan Dankovo’da doğdum. O günlerde çok sayıda köylünün santral inşaatına çalışmaya gittiğini çok iyi hatırlıyorum.
Şehir ve bölge sabit bir enerji kaynağına sahip oldu. Bölgenin vergilerine büyük pay veren bir santralimiz var. Vatandaşların çoğu nükleer santralde veya bağlantılı işletmelerde çalışıyor. Bu santral, şehrimizde yaşayan insanların çoğunu istihdam eden, şehir oluşturan bir tesistir” ifadelerini kullandı.
“Mitler doğru değil”
Santralin çevresinde yaşamını devam ettiren binlerce insandan biri olan Pegusova, toplumun bazı kesimlerinde var olan “nükleer santralin yakınlarında yaşamak tehlikelidir” algısına da değinerek, artık bir ‘mit’ haline gelmiş olan bu inanışın gerçeği yansıtmadığını söyledi.
Bölge sakini, “Biz nükleer santralin yanımızda olduğunu fark etmiyoruz. Hepimizin yazlık evleri var. Yetiştirdiğimiz meyve ve sebzeleri zevkle yeriz. Don Nehri’nde balık yakalar ve o balıkları güvenle tüketiriz. Hem biz hem tüm arkadaşlarımız ormanda mantar, çilek, ahududu toplayıp yiyoruz.
Akrabalarımızın pek çoğu Novovoronej NGS’de çalışıyor ve kesinlikle bundan korkmuyorlar. Eşim her zaman buradan toplanan meyveleri Moskova’daki arkadaşlarına ikram etmek için götürür.
Tüm bu ürünler başkentte ağır metaller, nitratların varlığı açısından incelendi ve sonuçlar inanılmazdı. Tamamen doğal ürünler olduğu tespit edildi. Güvenle, keyifle tüketiyoruz” dedi.
“Çocuklar, santralde çalışmayı hayal ediyor”
Novovoronej NGS’de güvenlik seviyesinin çok yüksek olduğunu da hatırlatan Pegusova, “Nükleer enerjinin ve santralimizin emniyetine ve güvenliğine inanıyoruz. Hiç korkmadan santralde çalışıyor ve bunu çocuklarımıza da tavsiye ediyoruz.
Novovoronej’deki okullarda okuyan öğrencilerin çoğu nükleer sektörde, özellikle de Novovoronej NGS’de çalışmayı hayal ediyor. Aile üyelerimiz de santralde çalışmaktan mutlular.
Nükleer santral ve onun sayesinde inşa edilen sosyal tesisler şehir hayatına çok büyük katkı sağlıyor” şeklinde konuştu.
“Ürünlerin hiçbirinde radyasyon fazlalığı tespit edilmedi”
45 yıldır Novovoronej’de yaşayan ve 25 yıldır da santralin dış radyasyon denetleme laboratuvarında radyometrik mühendis olarak çalışan Inna Leonidovna Kudryashova, “Santral faaliyete geçtiğinden beri ne santralde ne de çevresinde radyasyon güvenliği normlarının ve kurallarına dair tek bir ihlali bile yaşanmadı.
Voronej bölgesi bir tarım bölgesidir. Novovoronej NGS’nin çevresinde de tarımsal çalışmalar yapılıyor. Burada et endüstrisi var. Ayrıca çeşitli sebzeler de yetiştiriliyor.
Novovoronej NGS’nin sıhhi koruma bölgesinde yetiştirilen her şey düzenli olarak kapsamlı bir radyasyon kontrolüne tabi tutuluyor. Santralin 55 yılı aşan faaliyeti boyunca yerel tarımsal ürünlerde, Novovoronej NGS çevresinde yaşayan insanların tükettikleri ürünlerin hiçbirinde radyasyon fazlalığının hiç tespit edilmediğini söylemeliyim” diye konuştu.
Kudryashova, bölgede yapılan balıkçılık faaliyetlerine ilişkin ise “Novovoronej NGS, Rusya’nın en büyük ve en önemli nehirlerinden biri olan Don Nehri üzerinde yer almaktadır. Bu nehirde çok fazla balık var. Biz severek, güvenle tüketiyoruz.
Ayrıca Novovoronej NGS uzmanları balıklar üzerinde her yıl çok sıkı bir radyasyon kontrolü de yapıyor” ifadelerini kullandı.
Her şey şeffaf ve açık
Radyometrik mühendis Kudryashova, santralin karbondioksit salınımı yapmamasının çevreye katkısına dikkat çekerek, nükleer santrallerin sayısının artırılmasının iklim değişikliğiyle mücadeledeki rolünü hatırlattı.
Kudryashova, “Novovoronej NGS ve diğer nükleer santrallerde kullanılan teknolojiler karbondioksit emisyonuna neden olmaz. Temiz enerjidir. Bu yüzden, şu anda tüm halkın endişe duyduğu küresel ısınma konusunda nükleer enerji, alternatifi olmayan en güvenilir enerjidir.
Nükleer santralin yakınında yaşayacak olan insanların gelecek, ekoloji, gıda tüketimi ya da sağlık konusunda endişelenmelerine gerek yoktur” dedi.
Kudryashova, santralin kendi uzmanlarının yanı sıra çevre kuruluşları tarafından da kontrol edildiğinin altını çizerek, “Novovoronej NGS, her yılın sonunda nüfusu bilgilendirmek için kapsamlı bir çevre raporu yayınlar.
Bu raporunda Novovoronej NGS’nin tüm faaliyetleri yer alır. Bu rapor herkes için açık şeklinde sunulur ve isteyen herkes buna erişebilir” bilgisini verdi.
Bölgenin elektrik ve ısı ihtiyacı karşılanıyor
Santralin yeni güç ünitelerinde Kıdemli Vardiya Amiri olarak görev yapan Tuçkov Maksim Yureviç ise Novovoronej NGS’nin tüm Voronej bölgesi elektrik ihtiyacının yüzde 90’ından fazlasını sağladığını belirterek, “Santral, Voronej bölgesinin yanı sıra Rusya’nın Orta Avrupa kısmına da elektrik veriyor. Aynı zamanda içinde yaşadığımız Novovoronej şehrinin ısı ihtiyacının yüzde 100’ünü sağlıyor” diye konuştu.
Tuçkov, Novovoronej NGS’de bulunan ve Akkuyu NGS’de de kullanılacak olan VVER-1200 tipi reaktörlerin özelliklerini ise şu sözlerle anlattı:
“İlk üniteler Novovoronej NGS’de inşa edildi, daha sonra tüm Rusya’ya yayıldı ve hala inşa ediliyor.
3+ nesil VVER-1200 ünitelerinin özelliği, aktif güvenlik sistemlerinin yanı sıra, santral uzmanlarının müdahalesi olmadan bile reaktör ünitesinin güvenli bir duruma getirilmesini sağlayan pasif güvenlik sistemlerinin kullanımına dayanmaktadır.
Bu reaktörlerde gövdenin altına yerleştirilmiş ve insanın öngörebileceği en varsayımsal kaza için tasarlanmış, muhtemelen birçok kişinin zaten bildiği bir kor tutucu (eriyik tuzağı) vardır. Bu, olası bir kazayı engelleyen son aşamadır. Ancak daha erken çalışan ve acil durumlara hiç yol açmayan erken güvenlik sistemleri de vardır. Bunlar kendini kanıtlamış güvenlik sistemleridir.
Zaten bizde birçok farklı testten geçtiler. Yani tam bir elektrik kaybı olduğunda, bu pasif sistem sayesinde reaktörden gelen tüm ısı giderilir ve bundan sonra operatörün herhangi bir müdahalesi gerekmez.”
Ulusal ve uluslararası sürekli denetim
Santralin birçok ulusal ve uluslararası kuruluş tarafından denetlendiğini de belirten Tuçkov, “Bizi ulusal düzenleyici olarak Rostekhnadzor denetliyor, işletme şirketimiz sürekli olarak denetliyor ve uluslararası komisyonların yaptığı denetimler de var.
Sürekli olarak WANO ve IAEA’nın çeşitli misyonları ve benzerleri ile ortak kontroller yapılıyor. Nükleer enerjiye dahil sadece yerel değil tüm uluslararası düzenleyiciler, santralin çalışmasını periyodik olarak kontrol ediyorlar” dedi.